In mei 2015 reis ik voor het eerst van mijn leven naar het geboorteland van mijn grootmoeder. Ik ben op zoek naar mijn herkomst, maar dan zonder fout televisieprogramma aan mijn broek. Wel ben ik eager, heb ik zin om achterover gegooid te worden door wat ik ga zien, tegenkomen en meemaken. Ergens ben ik op zoek naar een gevoel van 'thuis zijn' of 'thuis horen'.

De zon schijnt als ik het vliegtuig uitstap. Het is warm. De familie is opgewekt. Ze zoenen me in de ontvangsthal en ik krijg bloemen in mijn handen gedrukt.Ze nemen me mee. Hun stad in. Hun land, waarvan ze steeds zeggen: we hopen dat je het hier net zo mooi vindt als wij. Het is goed hier, bij ons.

De derde dag rijden we naar de boulevard aan de Zwarte Zee. We gaan naar het Nemo dolfinarium. Iets waar mijn nichtje Anja, midden in de puberteit, een beetje sceptisch bij kijkt.
'Dolfijnen,' zegt ze.
Voor we naar de dolfijnenshow gaan, trekt mijn tante Natasja op de parkeerplaats een fles rode champagne uit haar handtas. Mijn oom André haalt plastic bekers uit het dashboardkastje. We proosten.
'Myr,' zegt mijn oudtante Nina.
Vrede.
De boulevard bij het dolfinarium is groot. Het zwermt er van de gezinnen en vrienden die selfies maken. Mijn nichtje trekt mij richting de kade en laat haar oma Klawa een foto maken.
'Krasivaaa,' zegt Klawa.
Ze steekt haar duim op. Er is niets aan de hand.

Het Oekraïne waar ik heenreis wordt langzaam in twee stukken verdeeld. In Odessa is het ogenschijnlijk rustig. Dat boeit me, dat verbaast. Er sluimert iets, heel soms is dat te merken, maar eerder heel vaak niet. Tenminste, niet op de plekken waar ik ben.
De vijfde dag nemen mijn oudtantes me mee naar een monister, een klooster. De vier torens zijn net geverfd. Trots wijzen ze naar vier blauwe puntjes achter een witte hoge muur. Voor de met goud belegde poorten slaan ze drie keer een kruis. Ik sla het kruis de verkeerde kant op. Altijd.
In datzelfde klooster, waar ik met Google streetview niet eens naartoe kan lopen, voltrekt zich twee maanden na mijn bezoek aan Odessa iets typisch Oekraïens. Iets diep religieus en cultureel gebondens. Iets akeligs op hetzelfde moment. In dat klooster zegent een monnik jonge soldaten in. Ze hebben hun moeders meegenomen. Ze nemen na de zegening een groepsfoto in de tuin. De moeders dragen bloemen in hun handen en lachen. Voor de foto. Hun ogen lijken op die van mijn tante Nina, die diep in het Oosten woont: constant achterdochtig. Onregelmatig zullen hun zoons weg zijn. Ze zullen zich tussen een ontelbaar aantal rebellengroepen begeven. Groepen die pro-Poetin of pro-vanalles-anders zijn. Er zijn onzichtbare grenzen opgetrokken, iedereen maakt zijn eigen regels, iedereen heeft een andere reden om te bewegen. De anarchie is terug en misschien wel ongeregelder dan ooit.
De soldaten zullen het huis van mijn oudtante Nina voorbijlopen en een mortierkrater in haar moestuin zien liggen. Twee meter diep. Vijf meter breed. Het explosief heeft een geur achtergelaten, die je met de juiste wind nog ruikt. Ze zullen in haar kelder naar eten zoeken en haar daar af en toe vinden. Oud en scharrelend, tussen de spullen die nog niet meegenomen zijn, met het eten dat ze van haar landje haalt.
'Ik bouwde dit huis met mijn eigen handen,' zal ze zeggen.
Ze zullen haar vragen 'bij wie hoort u? Bij Oost of West?'
'Ik hoor hier,' zal ze zeggen. 'Ik ben hier opgegroeid, geboren en getogen, verliefd geworden, getrouwd, bevallen. Maar hier is nu niets meer. Geen pensioen, geen eten, geen rust. Er is een avondklok, we raken onze neven kwijt. Komen jullie voor het westen vechten? Donder dan maar op. Het westen maakt ons kapot.'
De scholen zijn af en toe open, af en toe dicht. De supermarkten vullen voor de sier hun schappen met producten die er nog over zijn. Hele winkels staan vol met enkel melkpakken en frisdrankflessen. Het zal er altijd netjes en geordend uitzien, dit land en haar volk houdt het hoofd omhoog. Altijd.

In Odessa viert de verloofde van mijn neef feest. Ze gaat over drie dagen trouwen. In een limousine rijdt ze door de stad.Haar vriendinnen hebben ballonnen in de vorm van een rood hart voor haar meegenomen. Ze laten ze door het raampje van de limousine uit de wagen wapperen. Ze drinkt champagne op de boulevard, om de hoek bij het dolfinarium. Ze neemt selfies met een selfiestick voor op Instagram en gaat op de foto op het bordes van het museum van oudheden. Haar jurkje is het kortste jurkje dat ik ooit gezien heb.
Dit zijn de beelden die ik niet uit mijn kop krijg. De verloofde van mijn neef in Odessa: posherig, make-up tot hier, hakken om je nek mee te breken, flessen champagne, een trouwerij op de bovenste verdieping van een chique conferentiecentrum en daartegenover die rijen melkpakken in een supermarkt, nog geen duizend kilometer verderop. De situatie in Oekraïne verergert met de dag. Inmiddels is er van het dorp van mijn oudtante vrij weinig over. Er zijn ruim 9.000 mensen dood. Er wordt een land geannexeerd. De geschiedenis herhaalt zich en weinig mensen kijken op of om.
Waarom een roman schrijven over de zoveelste struggelende twintiger, als de werkelijkheid je veel harder op het gezicht ramt, als het nodig is dat men daarover leest, gefictionaliseerd of niet? Ik kan in archieven duiken, hele oeuvres lezen, documentaires bekijken, maar ik moet daarheen. Ik moet het zien, ik moet het meemaken. Ik moet er geweest zijn, de dingen geroken en gevoeld hebben. Dus dat is wat ik doe. Melkpakken en jurkjes kijken, de ogen van mijn tante zien. Dan pas kan ik erover schrijven.