H. (Nacht)

waar prikkeldraad haar omwikkelt
ze haar pijn verzacht
naar de verte duwt
het lichaam ontbloten voor een raam

het is de enig overgebleven manier
ze laat centimeter voor centimeter
haar vest
van haar schouder glijden
haar steeds iets naakter wordende huid
iets uitstralen

daarachter dat raam
dat prikkeldraad
daaronder
die zachte
gevoelloze
huid

M.

hij schreef over sterren, hoe iemand
zijn gezicht rond kuste, hoe iets
zich in hem opende

het zachte helen van dat iets
dat zich langzaam openvouwt

hij komt klaar en begint te huilen
een schaal op de huid
die steeds weer opnieuw
aangroeit breekt en valt
tot dat wat eronder zit definitief
aan het licht is gekomen

twee lichamen
die dagen later nog zachtjes
nasmeulen

Het is weer het seizoen. Met groene zeep wassen we ons van binnen en van buiten, spoelen de korstjes-jij en de restjes-ik van onze lichamen. Daarna houden we aardbeien, bosbessen, kersen, bramen, druiven en frambozen onder de koude kraan. Je gaat op bed liggen, en met behulp van de Zwitserse marine duw ik ze voorzichtig bij je naar binnen. Na een kers kreun je dat het niet meer gaat. Zwanger schuif je van het bed en herhaalt hetzelfde procedé bij mij. Traag, vanwege het beurse vruchtvlees van binnen, kleden we ons aan. In de bus naar Ouderkerk aan de Amstel ontspan je voor een seconde. Een druif valt uit de pijp van je groene shorts, rolt naar voren. We proberen onze lach in te houden,…

er zit een leeuw in mij
die na mijn geboorte van mij is afgepakt
afgescheurd en weer is teruggeplaatst

hij is geen vleeseter zijn tanden
zijn daar niet voor gemaakt
zijn tanden zijn protheses
zijn scherpe tanden

mijn aanwezigheid in de ruimte
is zijn aanwezigheid in de ruimte

mijn aanraken van een lichaam
is zijn aanraken van een lichaam

ik kan niet liefhebben zonder
dat hij over mijn schouders meekijkt
met mij mee een bovenarm aanraakt
de lucht steeds weer opsnuift

hij bewoont meerdere lichamen
over miljoenen schouders kijkt hij mee, wachtend
op een moment om toe te slaan zijn slachtofferaantal
is voelbaar bij een aanraking van mijn vingertop hij
klemt ons tussen zijn dijen
opgepropt, volgespoten

terwijl zaad een gift is
zaad een gift had kunnen zijn

mijn lichaam een gift…

[soundcloud 405440328]

Binnen het Slow Writing Lab ben ik onder andere bezig met een onderzoek naar de grenzen van het associatieve verhalende dat wordt gebracht in audio.
Voor wak wit konijn gaf ik mezelf de opdracht de toehoorder mee te nemen op een gedachtestroom van iets dat je nooit kunt zijn.
Het is tevens een eerste probeersel in het bewerken van een audio-bestand. De technische en narratieve mogelijkheden wil ik de komende maanden nog verder uitzoeken.
Luistertip: koptelefoon op en ogen dicht. 

ze probeert met haar vader te bonden
terwijl hij wielrennen kijkt
iedere zondag z'n voeten op tafel
een kussen eronder
krassen zijn zonde en zij
het weer niet bijbenen kan
(een groeiachterstand)
hoe hij elke poging tot dialoog tactisch ontwijkt

sinds drie vijfde van het gezin er niet meer is
(het afwassersgemis)
schafte hij een vaatwasser aan
twee borden twee glazen twee vorken
hun hele week kan in dat ding

de machine wast mayonaise van de borden
de berg wordt gestaag bedwongen
ze leert vals plat en dat de Tour op niemand wacht
ze leert winnaars die nuttig zijn voor een potje triviant
ze haalt meermaals dat bord uit de kast
haar vader zegt hoe weinig alles voorstelt
tegenover een val in prikkeldraad
(Johnny Hoogerland, 2015)

een etappe…

Ik leg een droge handdoek op de grond voor de wastafel en ga erop staan. De ramen zijn beslagen door de stoom van het douchewater, ik veeg met mijn hand over de spiegel en laat een doorzichtige regenboog van druppeltjes achter.

      Ik heb maar vijf minuten onder de douche gestaan. Ik dacht aan wat Evi gisteren vertelde over de douchekop, hoe je hem zo moet houden dat het water precies de goede plek raakt, de draaibewegingen die je kunt maken en hoe het gevoeliger wordt als je door je knieën zakt.

      Evi raadde me aan om de massagestraal te gebruiken. ‘Dat werkt beter omdat de regenstand er te slap voor is, als je dat probeert voel je er niets van.’ Ik zette de douchekop op…

Deze tekst is ontstaan in opdracht van Oddstream, een podium voor kunst en technologie. De inspiratie voor de tekst was namelijk dit fantastische muziekinstrument: een laserstraal die geluid produceert als je hem onderbreekt met een soort staaf. Ik ben heel intuïtief met dit concept aan de slag gegaan. Op papier ontstond een wereld waarin een lichaam in direct en muzikaal contact staat met zijn omgeving. De tekst die dit opleverde bleek zelf ook nogal muzikaal te zijn. Dit aspect heb ik verder onderzocht door er met gitaar en geluidseffecten de volgende soundscape van te maken.
[soundcloud 388386071]

Een landschap is een totaalbeeld van aan de aardoppervlakte waarneembare verschijnselen.

Een landschap is een totaalbeeld van aan de aardoppervlakte waarneembare verschijnselen.

Een landschap is een totaalbeeld van aan de aardoppervlakte waarneembare verschijnselen.

Een landschap is een totaalbeeld.

Een landschap bevindt zich aan de aardoppervlakte.

Een landschap is waarneembaar.

Een landschap staat niet op zich.

Een landschap heeft context nodig.

Een landschap is pas een landschap wanneer we het als dusdanig waarnemen.

Een landschap heeft een toeschouwer nodig.

Een landschap heeft handen die een kader vormen nodig.

Een landschap is een uitsnede.

De wereld an sich is geen landschap.

Mijn lichaam is geen landschap.

Ook niet wanneer ik met mijn vingers een kader maak rondom mijn navel. Mijn ogen zo dichtknijp dat mijn navel, die diep ligt, in het juiste licht lijkt op een geiser.

Er is een scene uit de film Bleu van Krzysztof Kieslowski, waarin Juliette Binoche in een café zit. Het beeld toont een close-up van haar vingers terwijl ze een suikerklontje boven haar glas koffie houdt. Binnen vijf trage tellen zuigt de suiker de koffie in zich op. Het beeld is een brandpunt in de verhaallijn. Buiten speelt een straatmuzikant een muziekstuk van haar pas overleden man die componist was. Voor haar zit de man die verliefd op haar is en veel inspanning heeft verricht om haar te vinden. Het café is gelegen onder het appartement waar ze anoniem naartoe is verhuisd om van haar wereld weg te lopen. Er worden haar vijf tellen gegeven om haar focus…

Op het internet zoek ik hoe we the moors in het Nederlands noemen.
Het internet noemt het hoogveen.
Ik proef het woord hoogveen op mijn tong en het is niet hetzelfde.
Het hoogveen is mineraalarm, zuur drasland.
Ik proef drasland, wat ook niet hetzelfde is, maar wel een mooi woord.

In het hoogveen komen voor: turflagen, veenmossen en veenmosgezelschappen, veenbessen, dwergstruiken, heidefamilies, vleesetende planten, wollegrassen, broekbossen, kruidlagen, slakken, tweekleppigen, kreeftachtigen, schaalamoeben, trilveen, zachte beuken, noordse glazenmakers, veenpluis, heikikkers, adders, wintertalingen, zomertalingen, bosruiters, schijnbeuken en natuurlijk het gevreesde pijpenstrootje.

Er zijn twee soorten hoogveen: verlandingshoogveen en wortelecht hoogveen.
Verlangshoogveen ontstaat door de verlanding van meren of oude rivierarmen.
Wortelecht hoogveen ontstaat door de verdrassing van voorheen droge mineraalbodems.
De vorming van hoogveen heeft eeuwen tot millennia nodig.

Is dit…

Wakker worden met de gedachte nooit alles te kunnen zien is weinig productief
Beter kunnen we stoppen met slapen wat valt daar nog te halen
Is dit dan de bivak van het lijden?

                              #

Wie wil er nog dichten over de Tijd
wanneer de wekelijkse lawine mij
uit zijn zondagse tenen stoot met
al zijn razernij. Wie zal er op ons toekijken
als we massaal in de aarde kruipen het kraak verse
wit voor het verzwelgende zwart moet wijken. Zij?

Is het al ochtend? De deur uit.

                               #

We halen diep adem en nemen alles scherp op
QR codes Visakaarten klik hier kortingen &
gaan op weg naar onze gereserveerde plek

                               #

Hoe de trein een raket wordt
We stijgen boven onszelf uit.
Hoe de raket een boot wordt

Met enkele kapotte verhuisdozen stevig vastgeklemd tussen zijn wanten voegde Kars zich in de puffende colonne. Karren gevuld met tuinafval, kerstbomen en sloophout werden voortgetrokken naar een weiland aan het einde van de Esweg. Uit een geluidsinstallatie klonken opzwepende levensliederen. Bejaarde dorpsbewoners, die zich in geen weken buiten hadden vertoond, scharrelden rondom de gestaag groeiende bult.

            Wanneer Kars door zijn wimpers keek, zag hij de vlammen al omhoogschieten. Als een zelfgebouwde zon zou het vuur de grauwe lucht openscheuren, bij de huizen en stallen naar binnen schijnen, het donker uit het dennenbos verjagen, en alle winterkleding uittrekken.

            Op de boerderijen in de omgeving waren in het vorige decennium vooral zoons geboren. Jongens die elkaar probeerden af te troeven in onverschrokkenheid en met de…

IJldromen verschillen van normale dromen doordat ze door zieke lichamen geproduceerd worden. De beelden die ontstaan worden aangestuurd door virussen en bacteriën die zich in je lichaam hebben genesteld. In deze dromen is een prominente rol weggelegd voor fysieke materialen. Ik merk dit op na een week in bed te hebben gelegen. Langzaam wen ik weer aan mijn verticale positie. Als nasleep van ziekte hangt er een onwerkelijke traagheid om mij heen. De geluiden die mijn huis binnenkomen klinken alsof ze door een dichte deken heen moeten. Niet alleen is mijn routine, mijn contact met vrienden, mijn werk en het huiselijk leven onderbroken, ook lijkt er niet meer te worden geanticipeerd op mij als een bewegend…

Tijdens de laatste masterclass van dit jaar kregen de Slow Writing Labbers een cursus podcast-maken van De Kostgangers.

Het resultaat is een viertal podcasts waarin de deelnemers in duo's aan elkaar werk voorlezen rond één thema en vervolgens met elkaar in gesprek gaan.

Luister hier naar het resultaat:

[soundcloud 329248572]

[soundcloud 329487752]

[soundcloud 329249809]

[soundcloud 329298153]

Tot een paar jaar geleden dankte de Canadese striptekenaar Guy Delisle (1966) zijn inspiratie aan zijn vrouw. Zij werkte voor Artsen Zonder Grenzen, in onder meer China, Noord-Korea en Israël en Delisle reisde met haar mee. Daar mogen we dankbaar om zijn: Delisles maakte al tekenend reisverslagen en zijn verhalen boden een eerlijke blik op andere culturen. Zijn bundels Shenzhen (2000), Pyongyang (2003) en Chroniques de Jérusalem (2011) werden veelvuldig geprezen en vertaald. Maar Delisle en zijn vrouw stopten met rondtrekken en daarmee verloor Delisle ook zijn grote inspiratiebron.

Na drie kleine, matig ontvangen verhalenbundels over vaderschap, is er nu Gegijzeld, Delisles eerste grafische roman sinds het staken van zijn reizen. Gegijzeld vertelt het bizarre verhaal van Christophe André, ook werkzaam voor Artsen Zonder Grenzen: tijdens…

Tussen 3 en 13 april heb ik samen met Miek Zwamborn, schrijver, vertaler en beeldend kunstenaar, het landschap van Knockvologan benoemd: van lazy beds, een barokke schapenstaart in de krul, een koekjesboom (cercidiphyllum japonica) en een paradijsreep uit Oban met kokos en rozijnen tot een blind paard met donzige oren, sterrenmos, hopsack weefsels, een boer met gouden ogen en een rok met plooien van een meisjeshand diep.

Knockvologan Studies, een studieplek zonder muren op Isle of Mull, is een initiatief van Miek Zwamborn en Rutger Emmelkamp.        

“En die strik die eromheen zit dan. Ik kan niet wachten.”, zegt Ingrid van Leemhuizen. Automatisch barsten de vier meisjes om haar heen in schatergelach uit. Ingrid en haar groep. Ze heten de Big Five in mijn dagboek. Ze zitten op hun vaste plek voorin de klas en doen hun haar goed, waar wij van achteren allemaal naar kijken. De mode voor groep 8 deze maand bestaat uit broeken in laarsjes met een kleine hak. De tien laarsjes op rij zijn allemaal van hetzelfde model maar allemaal in een andere tint. Meteen achter de Big Five, aan de tweede tafelrij, zitten de theatermeisjes. Die praten iets minder, doen altijd de bonte avonden van de school en dragen oude brillen en gekleurde leggings om te verbergen…

Ik richt me in het Slow Writing Lab op getekende verhalen: ik schrijf al heel lang, maar sinds kort teken ik ook. Die stripwereld is compleet nieuw. Het Lab biedt de mogelijkheid om te experimenteren met mijn eigen tekenwerk, maar ook om dit nieuwe genre te verkennen, om grip te krijgen op de getekende verhalen van anderen. Ik wil, kortom, veel lezen en dus gaf ik mezelf een doel. Tweeënvijftig boeken in een jaar. Ik stort me elke week op een stripboek, graphic novel, beeldroman of hoe je het maar noemen wil. Omvang, auteur of stijl is ondergeschikt, zolang het een werk is waarin tekst en beeld samenwerken. Ik wil lezen, ik wil zien wat er kan, ik wil weten wat dit genre te bieden…

Op een dag waren alle variaties op.
De mensen stopten met praten, bleven staan in de bakkende zon en keken naar de grond  tot hun schaduw langer werd dan zijzelf,
mompelden tegen hun demonen: groter dan dit zullen we nooit meer worden,
en liepen verbrand naar huis.

Op de deuren staat geschreven: wij zijn uit gevarieerd. Alles is gedaan.
’s nachts branden de longen
kinderen breken de deuren open en rennen huilend over het zwarte land
Van wie is dit donker?
Is dit dan de nacht? - ik kan dit moeilijk geloven, wij zijn namelijk allemaal wakker.
Hoe heet het donker dat geen nacht is, en wie eist het op?

Goethe’s laatste woorden waren “Mehr licht”!

of was het

Mehr nicht?

Het begon met dat alle kranten na jarenlange ijver…

Hij gaat over.

‘Welkom bij Medisch Centrum Hemdijk,’ begint ze. ‘Voor spoed: kies 1.’

Ik denk voor de honderdste keer na over deze vraag en besluit voor de honderdste keer hetzelfde. Dit is geen spoedgeval.

‘Voor een herhaalrecept, kies 2,’ vervolgt ze. Daar gaat het ook niet om.

‘Voor overige zaken: blijf aan de lijn, u wordt zo spoedig mogelijk geholpen.’

Ik wacht. Ik klem mijn vingers om de hoorn alsof de tonen geheimen zijn en er iemand naast me zit die het zou kunnen of willen horen. Dat mocht ik willen.

‘Op dit moment zijn alle medewerkers in gesprek, blijf aan de lijn, u wordt zo spoedig mogelijk geholpen,’ zegt ze dan. Het is even stil. Waarom kan ik nu niet nadenken?

‘U bent beller nummer 5,’ zegt ze, veel monotomer…

Van de dingen die zijn, dat ze zijn.

De verwondering, die wij vergeefs zoeken op de aarde
valt ons aan in onze dromen.
Verlamd liggen wij ons in het duister te verwonderen
een belachelijk zicht, dat wij echter iedere ochtend telkens opnieuw vergeten.

Gegroet. Dit gaat over ons. we hebben het geboren worden erg lang uitgesteld. Toen we eindelijk ter wereld kwamen waren we al te groot om ooit nog terug te kunnen. Dus nu zijn we hier. En dit gaat over ons.

Van onze ouders leerden we in het daglicht te leven, maar het ritme heeft ons uitgezwaaid aan het begin van de nieuwe eeuw. Wij ontsnappen in de nacht en snoozen tegen de onverbiddelijke ochtend. Zie. Wanneer één iemand gaapt, barst een kettingreactie los van gapers.…

we hadden geen moeder of vader
nodig de takken houden ons
als vogels op herfstdagen
eekhoorns maar het liefst slakken
van de grond tot aan de top

we wisten het omdat we het zagen
we waren geen van alles
in de bomen maar ons huis was zo mooi
van hoge hoogte in de brede laan en even maar
waren we onzichtbaar

(we kleurden jas bij seizoen onze vader
had een goed betaalde baan)

daarboven waren we niet
broertje bloedt of zusje zoet
daarboven waren wij
vermist

door ons eigen toedoen
we wilden iedereen laten gissen
waar we waren wat we waren

we hadden niemand nodig
tot de rupsen kwamen

op zijn knieën kroop hij naar het blad
waar een grote rups op zat maar wij wisten niet
dat bladeren ons niet…

Ik droomde dat ik een piemel had. Hij was heel onaangenaam, want hij stond de hele tijd stijf, recht vooruit. Het was een soort piemel zoals ik me kan voorstellen dat ze afgebeeld op een hele oude hiëroglief staan. Lang en zonder ballen. In mijn droom stond ik de hele tijd in de spiegel ernaar te kijken en durfde ik ‘m niet aan te raken. Ik belde mijn moeder.

“Hallo?” zei ze in mijn droom.

“Mam, ik heb een piemel. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik moet over een half uur op werk zijn,” zei ik. Ik kan me niet zo goed herinneren wat mijn moeder daarop zei, maar het was een beetje ongemakkelijk en ik was heel bang dat ze me nooit meer wilde…

‘Zware week gehad?’ vraagt mijn moeder en wijst naar mijn baard. De vorige keer dat ze dat vroeg was ik hier met Emma. Het was de eerste keer dat ze mijn moeder ontmoette en het was voor mijn moeder de eerste keer dat ze mijn baard zou zien. En Emma. Het was niet echt een baard, meer wat vlassige draden die uit mijn wang en kin hingen. De snor was redelijk, maar daar was ook alles mee gezegd.
Ik kan me niet voorstellen hoe dat voor haar moet zijn geweest. Is dat een mijlpaal voor een moeder? De baardgroei van een zoon? Is dat een trots gevoel? Het is niet dat ik iets heb bereikt door het groeien van mijn baard. Zou het een oergevoel…

Mijn zussen en ik, wij dachten dat als ons dorp zou overstromen, dat alles dan één groot feest zou zijn want alle frisdrank en alle snoep zou door de winkeldeuren naar buiten drijven en wij zouden van op onze vloten alles kunnen opvissen. Wij oefenden onze overlevingstechnieken door  alles wat we in huis aan koeken, fruit, chips, snoep en cola vonden over de vloer van de woonkamer te verspreiden, en dan moesten we allemaal één vlot hebben (meestal een badhanddoek), en van op dat vlot moesten we proberen zoveel mogelijk van het eten te verzamelen zonder de vloer te raken. Toen we leerden dat hout kan drijven leken onze bedden de ideale vloten om op de overstroming te varen. Maar de zondvloed liet op zich…

Het strand lag er verlaten bij, toen we te diep de zee in liepen. Iemand verwisselde eb en vloed, onze rubberen laarzen stroomden vol en niemand wist dat er meer nodig is om te zwemmen dan twee zatte armen. Bij zonsondergang werden we wakker aan de zeelijn, met schuim op de lippen, schelpen vastgeklit in haren en één dode kwal, die we in stukjes hakten. ’s nachts keerden wij landinwaarts, met gescheurde broeken en de gsm van iemand anders. De kermis op het plein flikkerde een warm welkom. Het land van verloren jackpots, kromme geweren en vislijnen zonder lokaas, waar mechanische karretjes vrolijk de horror passeren.  Er wordt gevochten in de massa, er wordt gekotst achter schermen.  We ontwaken tussen muren, ruilen geld voor bontjassen,…

Ik heb een keer in de supermarkt een potje bonen uit de onderste laag van een toren getrokken. De potten vielen als waterballonnen op de grond kapot: een voor een, met grote spetterknallen. Overal lagen ogenbonen. De begeleider zei toen dat ik nog nooit zo iets doms had gedaan. Ik denk dat vandaag nog dommer was.

De andere bewoners was dit niet overkomen denk ik, er is een reden waarom ik eigenlijk niet in mijn eentje naar de glasbak mag. Dat weet ik wel. Tot nu toe ging ik altijd met papa als hij op bezoek was of soms met de afdelingshulp en dan mocht ik de flessen er zo hard mogelijk in te gooien, daar moest ik altijd van lachen. Maar de laatste keer was…

‘Wat speelden jullie lief, zo zelf,’ zei mijn moeder tijdens het avondeten terwijl ze mijn vader de schaal met gehaktballen aangaf. Het was herfstvakantie en ik had de hele middag met mijn broertje Pim hutten zitten bouwen terwijl mijn ouders de nieuwe boekenkast in elkaar hadden gezet.

‘Ja, wat een behulpzame kinderen,’ zei mijn vader en keek naar Pim. Hij pakte een stukje keukenrol en veegde wat jus van Pims mond.

‘Ik ga denk ik maar meteen door,’ zei mijn moeder terwijl ze opstond, ‘dan ruimen jullie even de vaat op, oké?’ Ze vertrok naar boven.

‘Ja,’ antwoordde mijn vader toen ze de trap al op was. Hij liep naar een doos met piepschuim en wenkte Pim. Snel kwam Pim aangerend.

‘Hou je broek maar aan Pim,’ zei mijn…

Er waren doorheen de eeuwen al vele apocalypsen aangekondigd, er werd ieder jaar gesproken over de zondvloed, die maar niet gekomen is, maar die nog komen zal, en deze keer zou de aarde vergaan en deze keer echt.

De honden voorvoelden geen problemen, die lagen lui in het droge zand met vliegen op hun oren. Hier en daar kocht iemand een bunker, we gingen naar diens afscheidsfeestjes omdat we de overgebleven meubels konden stukslaan en verder ging het leven gewoon door, behalve bij de boer.

De boer had gedroomd over de zondvloed, en als in een visioen had hij besloten deze met zijn gezin te overleven. Met zandzakjes had hij eerst de akkers omheind, maar dit zou geen zondvloed tegenhouden. De boer oogstte in drie dagen tijd…

1: de makelaar
Hij is melkwit en broodmager. In zijn zijscheiding hangen grote en kleinere vlokken poedersneeuw. Een Freek, een Edward of een Fabian; hij stelt zich voor als Iljah, aangenaam. Als hij zijn hand terug heeft, haalt hij een flesje desinfecterende zeep uit zijn zak. Voorzienigheid zegt hij verontschuldigend terwijl ik ziekte denk. Goed – zullen we naar binnen gaan?  

De sneeuw, een samenstelling van roos en hard geworden haargel, valt extra op als hij in het licht gaat staan. Eigenlijk zou hij de ramen moeten mijden en de lichten moeten dimmen maar hij lijkt zich nauwelijks bewust van de winter die op zijn hoofdhuid woedt of het interesseert hem niet wat, in zekere zin, hetzelfde is. Misschien is er een moeder…

Ik zit naast de koe in de wei. De koe ligt op haar zij, met haar poten uitgestrekt in het natte gras. Haar uier is ook een beetje nat, en warm, als ik mijn hoofd er tegenaan leg. Ze kauwt langzaam op gras. Slikt door.

“Wat een mooie dag, hè?” vraagt ze.

“Ik weet het niet zo goed,” zeg ik.

De koe briest een beetje. De zon kom even tussen twee wolken door tevoorschijn en ze knippert met haar lange wimpers tegen het felle licht.

“Elke droge dag is een mooie dag,” zegt ze, “Dat moet je leren waarderen.”

“Niet iedereen heeft zo’n lage verwachting van de dingen als jij,” kaats ik terug en kijk naar de donkergrijze wolken in de verte, zwaar van de regen. Ik vraag me af…

'God bestaat het meest als ik echt iets wil en dat niet kan.'

Op een bepaald moment in mijn jeugd wilde ik graag een gele tuinbroek. Die had ik bij de Karwei gezien, toen ik met Hans’ moeder en Hans zelf een nieuw kraantje voor de tuinslang van Hans’ vader ging halen. Hans en ik stonden de hele tijd bij de tuinbroeken en Hans legde me uit hoe zo’n broek je werk in de tuin kon verbeteren. Aan zijn moeder legde hij vervolgens uit dat Imkje Schuurman, het populairste meisje van de klas en wiens vader bij de plantsoendienst werkte, er ook één had. 

Omdat Hans zelf bijna jarig was, kocht zijn moeder er uiteindelijk één voor hem. Het was een hele mooie, met rode…

Dronk Orangina in de aankomsthal van Aéroport Marseille Provence. Pakte de bus en toen de taxi naar een Airbnb, kocht voor zeventig euro aan boodschappen en at crêpes met parmaham.

Lag een hele middag in de zee en verbrandde, dronk daarna een gin fizz. Slenterde door Le Panier, las over de massamoord in Nice, de mensen die in het ziekenhuis alsnog kwamen te overlijden. Probeerde met al mijn concentratie een spionageverhaal van John le Carré uit te lezen maar gaf op. Voelde alsnog medelijden met het hoofdpersonage, vroeg me af of ik een goede spion zou zijn. Nee. Probeerde “het vakantiegevoel” te voelen maar voelde het niet. Toen ineens wel, toen ik langs de vismarkt naar een museum liep en een hond in de zon zag…

Waar de zon achter de berg verdwijnt, waar de sawa's gelegen zijn en een donkergele gloed de hemel kleurt, waar de militairen staan geformeerd aan de zijkanten van de hoofdweg naar de kampongs, waar een bruine hond met vlassige haren naar de bamboehuisjes loopt, stapt voorbij de canna's en de varens een grijs paard op de hoofdweg.
Zijn poten zijn besmeurd met bloedrode modder. De militairen joelen. Op het paard zit Sinterklaas met een stoffen rode mijter en gouden staf. Zijn lange baard reikt tot aan het zadel. De bisschopsringen om zijn vingers schitteren in de avondgloed. Naast hem loopt Zwarte Piet. Hij sukkelt door de modder en met moeite houdt hij de jute zak op zijn schouder vast. De houtskool waarmee zijn gezicht is…

Aan woordfossielen en taalrestanten kun je zien dat we in die tijd spraken met woorden als vlaarstovers, allesbochten, kaasstelsels en huidrasters. We voerden gesprekken over ratelterreinen, schetsvissen, diepzweemroeren en alle woorden van krijtvlaag t/m pijnvloer. Het spreken en schrijven gebeurde met zó'n nauwkeurigheid dat taal feilloos beschouwd kon worden als één van de exacte vakken. Schrijven was een niet te betwisten aangelegenheid, het was als meten, wegen of berekenen; álles kon verwoord worden. Beeld werd slechts gemaakt om oningevulde woorden van een betekenis te kunnen voorzien. De veld- en maanmanden zijn daar een voorbeeld van. Of fluordicto. Tot mijn achtste heb ik rakelings langs dat woord heen geleefd. Daar kwam ik pas recentelijk achter toen ik terug keek in het register. Vaders en moeders dienden…

Mijn opa hoorde Noorwegen met 300 kilometer
per uur voorbij komen op een boot.
Een wind, een storm zo hard dat golven tegen
de masten klapten. De bemanning overboord,
de passagiers op de kade.
Daar stond hij, voorovergebogen op de reling,
met de handen in de zakken, te kijken naar hoe
een boot sneller zinkt zonder levens dan met.

Hij dreef twee dagen met zijn gezicht
naar de wolken, met zijn oren onder water.
Hij hoorde in een zacht gebrom
de motor van het gezonken schip
pruttelen, het gastfornuis branden en
champagneglazen kapot barsten
tot het anker door de grond zakte.

Mijn oma, zo klein en zachtmoedig,
zwom voorzichtig naar hem toe.
Ze duwde zijn hoofd boven water
en fluisterde:
'Mick, kom naar boven',
en trok hem…

Burundi-kamerundi, Yemaýa en Sufi
ik wikkel je kind in zijde!
lief moedertje, ik wikkel het kind in zijde
tot het kind zelf van zijde is
een tot prop gewikkelde lap zijde
die langzaam en met moeite ademt
maar het ademt wel, dat wel, en
het zal zich heus wel een keer voort gaan bewegen
daar hoef je je geen zorgen over te maken:
laat het achter op een busstation

En samen in een modderpoel liggen
samen de modder over onze lichamen uitsmeren
en samen in de zon liggen tot onze lichamen
(en de modder!)
hard worden en afbrokkelen als wij opstaan
en als we opstaan hebben we geen lichamen meer
en moeten we ons verstoppen als krabben zonder schild
tussen de palen overladen met…

het begint met een tapijtje
je pint het net voor de bank
zodat je voet aan de stof wennen kan

je kamt het eens per week
op woensdag na het nieuws
het is een bezigheid waar je
niet in falen kan

je toont het tapijtje aan je moeder
verschuift het misschien een tijdje
naar de keuken of onderaan de trap
waar je in de ochtend voorzichtig overheen stapt 

na een maand lang hang je het buiten
en kijkt naar scheuren slijtage en haken

en je weet

nu is het tijd voor een hond

later denk je nog wel eens terug
aan jullie eerste dagen samen

dat de hond in bed plaste
en dat je onderaan de trap
vredig op je tapijtje lag te slapen

je hoort je moeder nog zeggen
falen is een…

Ik at mijn ontbijt en keek naar het potje dagcrème met mijn vaders as erin. Ik luisterde naar mijn ruziënde bovenburen terwijl ik mijn muesli met bessen omschepte in mijn schaaltje.

“Weet je wat jouw probleem is?” zei mijn vader vanuit het potje dagcrème.

“Nou?” zei ik. Het kwam er gepikeerd uit. Het was een soort pavloviaanse irritatie, erin geslopen na jaren gezeik aan de ontbijttafel. Daarbij, als iemand je die vraag stelt, weet je dat het antwoord niet leuk gaat zijn.

“Om het cliché te omzeilen, ga je hele potsierlijke, best wel beledigende dingen doen of zeggen.” De woorden die mijn vader gebruikte, waren woorden die hij niet gebruikte toen hij nog leefde, maar omdat hij in mijn hoofd zat, sprak hij ook met mijn vocabulaire. Dat…

sly vond een walnoot op straat
iris heeft me verlaten en sly
vond een walnoot op straat.

ik vertel dat iris me verlaten heeft en sly zegt
dat hij een walnoot op straat heeft gevonden.

iris is helemaal naar canada
vertrokken en ze heeft me niet gezegd
naar welke stad sly heeft een walnoot
in zijn mond gestopt.

iemand heeft een hele film alleen en enkel
alleen maar over de regen gemaakt en sly
heeft hem helemaal gezien hij zegt
het als hij de walnoot op heeft.

ik denk: wie wil dat nou zien,
wie wil er nou van alles over
weersveranderingen weten, maar ik zeg:
iris heeft me verlaten, ze is
helemaal zonder mij naar canada.

Tijdens de extra vergadering van onze geheime club die middag werkten mijn beste vriend Hans, mijn broertje Pim en ik aan een oplossing voor het probleem. Het ging om het probleem dat mijn ouders zo vaak ruzie maakten en de hele tijd samen fluisterden. Er waren verschillende opties, bedachten we.

Optie 1: Ze gaan allebei bij een ander wonen.

Optie 2: Ze maken voor altijd ruzie.

Optie 3: Ze zijn niet meer verliefd.

Optie 4: Het komt door ons.

Uiteindelijk kwamen we tot het beste plan voor een spoedoplossing: Een romantische diner + circusvoorstelling. Dat laatste was het idee van mijn broertje Pim. Hij zou met zijn beste vriend Pietertje een circusvoorstelling maken en Hans en ik zouden het diner doen. De buurvrouw hielp ons met koken. Die middag na…

Jake wekte me vroeg die ochtend.
‘Wat is er?’ vroeg ik.
‘De aliens komen vandaag,’ zei hij.

We dronken koffie in het tuinhuis.
Elmond kwam rond negen uur met zijn SUV
en een oplegger.

Daarna droegen we de aliens
een voor een naar het achterveld,
dicht bij de bamboebosjes.

Zonder uitzondering bleven
ze allemaal even stil, even stil
en wankel en scheef

alsof ze elk moment om konden vallen,
moe van de lichtjaren reizen.

Ik heb met een schop de grond
zo egaal mogelijk gemaakt, terwijl Jake met één oog
toegeknepen ‘nog een beetje meer links’ riep,
en: ‘nu een beetje meer rechts.’

Jake en Elmond en ik in het zwembad, later,
met onze armen over de tegels,

uitkijkend over het achterveld,
over de zon over het achterveld,
over de zon over…

Autorijden is wachten. Eigenlijk is het niets meer dan dicht op elkaar zitten en wachten tot je arriveert. Toen we uit Nederland vertrokken zat ik nog te wachten tot we op de camping waren, maar sinds de toiletten bij het tankstation is het anders. Nu wacht ik tot ik deze auto uit mag.
     Ik had achter het wegrestaurant naar huis kunnen bellen, maar dat komt pas in me op nu we weer op de snelweg rijden. Mark zou niets gemerkt hebben, zijn ouders ook niet: ik had met mijn telefoon achter een bosje kunnen gaan staan. Ik had thuis kunnen uitleggen wat ik had gezien. Maar wat dan? We zijn al zeker twee uur geleden de grens gepasseerd, mijn ouders kunnen me niet zomaar…

poseidon zegt: het is geen honderd graden
maar it sure feels like it.
’s avonds in het zwembad
weet niemand hoe laat de trein vertrekt

ik vraag het aan de honden,
de vogels, de vliegen in het water, ik vraag het
met flitslichten op de achtergrond,
alabama, je velden zijn vuurvliegen.

en de mensen eerder, die me zeiden:
new orleans is mooi. savannah. charleston.
ga niet naar alabama, het land van de racisten.
zij zijn allemaal thuis gebleven.

en weet je, de werkelijkheid is,
fluistert poseidon in het bad, de werkelijkheid is,
racisten zijn overal. ze zijn overal in de meerderheid.

behalve hier.
in een bad in alabama,
en hij slaat zijn vuisten in het water
tegen een achtergrond van flitslicht.

Met het hele gezin zitten we op de bank voor de tv. Er is voetbal op. NEC Nijmegen tegen FC Twente. We kijken allemaal, behalve mijn kleine broertje Pim. Hij zit in zijn kleurboek te kleuren. Vandaag heeft hij zijn diploma A gehaald. In zijn boek tekent hij de oorkonde na.

Iemand krijgt geel.

‘Wat is neuken?’ vraagt Pim plotseling.

Ik kijk naar mijn ouders. Mijn moeder kijkt naar mijn vader. Mijn vader legt een handje pinda’s terug in het pindabakje naast hem terwijl zijn blik op de tv gericht blijft. Hij zit even aan zijn snor. ‘Dat leg ik in de rust wel uit,’ zegt hij dan. 

Mijn moeder schudt haar hoofd. ‘Dan moet Pim al naar bed.’ Mijn vader blijft naar de tv kijken en zegt niets.…

het is dinsdag, de dag dat we naar het water gaan,
en waarop jij zegt dat je graag
een perfecte duikboot wil kleien,
en ik wil een spannend verhaal vertellen,
een verhaal waarbij je je beide handen fijn knijpt.

en terwijl ik met jou op de rotsen zit,
midden in de snelstromende rivier,
zijn connor en nick naar de houtzagerij gelopen
en hebben twee stammen meegenomen.

een half uur later komen ze erop voorbij drijven.
ze hebben cowboyhoeden op.

de meeste sprookjesfiguren, zeg je,
zijn niet verzonnen. ze zijn er altijd al geweest,
en ze drijven soms voorbij, zonder reden.

ik spring het water in.

later, als we op de spoorbrug zitten,
onze benen over de rand, uit flesjes IPA drinken,
zie ik diep beneden mij een slinger van schildpadden

De vrouw in mijn oma was een Cherokee
die Spider Deer Woman heette en stiekem
kleding ging wassen in de Zuidwillemsvaart.

Met haar enkels in het water waste ze een voor een
alle overhemden en sokken. Later lagen ze dan
als grote zware bladeren in de bomen te drogen.

Spider Deer Woman zat op een tak en zong
over kleine wensen die onaangeroerd
op de bodem van de vaart blijven liggen,

over hoeveel er eigenlijk onbenoemd blijft,
nooit aangeraakt, tot leven gewekt
op een schuine tak, in de zon.

Onderweg naar huis blies ze haar
Cherokee Magic over de polders.
Ik kon dat goed zien. Paarse slierten over de akkers.

Sommige mensen halen hun moed uit
de tanden van de televisiepresentator,
anderen uit vage schimmen op een mistig veld.

Roos Vlogman heeft met haar verhaal 'Sessie 51' de finale van Write Now! 2016 gewonnen. Dat maakte juryvoorzitter Mirke Kist op zondag 26 juni bekend tijdens de finale in UBIK in Rotterdam. Roos wint een MacBook, een schrijfcursus, een columnreeks en optredens tijdens Geen Daden Maar Woorden Festival en Crossing Border. Uit het juryrapport: 'Het is duidelijk dat deze schrijver een emotioneel intelligente auteur is. Iemand die erin slaagt de psyche van personages met een aantal zinnen voelbaar en levend te maken.'

Sessie 51

'Voor hoeveel procent ben je hier?’ Er staat een stripfiguur op zijn pen afgebeeld, hij tikt ermee op het papier. De cartoon is er een van de Looney Tunes, geloof ik. De doos tissues op tafel heeft stof gevangen. Ik…

Vlak voor het einde van hun derde en laatste maanwandeling voeren Apollo 17-astronauten Eugene Cernan en Harrison Schnitt een belangrijke opdracht uit op persoonlijk verzoek van de Amerikaanse president Richard Nixon. In zes stalen potten verzamelen ze maangruis, ‘rocks composed of many fragments, of many sizes and many shapes, probably from all parts of the Moon, perhaps billions of years old’. De maansteentjes worden teruggevlogen naar de aarde als Goodwill Moon Rocks, een cadeautje voor 135 ‘bevriende’ landen en de 50 staten van Amerika. De maansteentjes vormen het belangrijkste bestanddeel van een houten gedenkplaat: ‘A symbol of the unity of human endeavor and mankind’s hope for a future of peace and harmony.’ Anno 2016 zijn sommige Goodwill Moon…

Roos Vlogman won onder haar pseudoniem Thomas Verweij de voorronde van Write Now! Amsterdam en veroverde hiermee een finaleplek. Hieronder lees je een fragment van haar verhaal:

Sessie 51

'Er zitten voor- en nadelen aan het hebben van een onzekere ouder. Als iemand steeds heel voorzichtig met je is, ga je al snel denken dat je bijzonder bent. Maar als je er later achterkomt dat je moeder ook voorzichtig is met de trap aflopen, of in het contact met de postbode die een pakketje komt brengen dat niet door de brievenbus past, of gewoon, tijdens het inschenken van een glas water, dan weet je niet of ze alles heel bijzonder vindt, of niets. Mama heeft zich een heel leven lang ingehouden. Dat trok haar lichaam niet, het…

De laatste droom die ik ooit heb gehad,
daarvan kan ik mij, gek genoeg, alles,
tot in het kleinste detail van herinneren.
Maar hoe lang het geleden is,
zou ik niet kunnen zeggen.
Een jaar, of wellicht een decennium,
moet zijn verstreken sinds mijn laatste droom,
waar ik in een kamer stond,
zonder vensters,
maar met één deur.
Ik wachtte.
Ik wachtte tot er een soldaat
de kamer binnen kwam lopen.
Hij kwam dicht bij me staan
en deed iets wat op buigen leek.
Het was zeer subtiel, maar eerbiedig in zijn eenvoud.
Hij zei me dat het voorbij was, dat de strijd was gestreden.
Zijn bezoek was van korte aard,
want nadat hij mij de hand had geschud,
en mij bedankte voor iets waar…

In de auto zegt Richard dat hij een snoepvoorraad heeft. Hij wijst naar het bakje achter de schakelaar. Waar een verpakte lolly en drie verloren dropjes liggen. Ze hebben kleine barsten en witte randjes, zoals glazen die te vaak in de afwasmachine zijn geweest.
     Aan de overkant heb je de dames, zegt hij. Gelijk erna roept hij dat hij een vrouw heeft, een dochter van zevenentwintig, een zoon en een hond. Ook heeft hij een pincode. Hij zegt dat ik nu alles van hem weet.
     Of ik een kauwgumpje wil, ik bedank. Hij haalt zijn schouders op, zegt dat ik het zelf moet weten.
     Richard start de auto niet, hij neuriet, kijkt door de ramen alsof hij op de weg let, maar…

Onlangs vroeg iemand,
ik weet niet meer precies wie het was,
wat mijn vroegste jeugdherinnering is.
Het is een vraag die,
voor zover ik weet,
nog nooit aan mij is gesteld.
Ik antwoordde hem of haar,
zelfs dat weet ik niet meer:
boter.
Mijn vroegste jeugdherinnering is die van boter.
Ik moet een jaar of zes geweest zijn toen mijn vader op een dag thuis kwam.
In zijn handen had hij een pakketje,
dat in het witste linnen gewikkeld was.
Hij legde het op de eettafel en gaf mij een tik op mijn vingers
toen ik in het pakketje probeerde te prikken.
Mijn vader sneed een stuk brood af,
en liep ermee naar de eetkamer,
waar, op het midden van de tafel,
het pakketje was…

‘Zentrum is here,’ zegt de receptionist en hij wijst breed lachend naar buiten. Ik weet dat hij liegt, het kostte me ruim drie kwartier om van het station naar het hotel te lopen. Ik doorkruiste het historische centrum, nam de brug over de Rijn en manoeuvreerde mijn koffer toen nog zeker twintig minuten door steeds smaller wordende straatjes. Het gebouw waarvan Google Maps zei dat het mijn hotel was, zit tussen Nightclub Jerry I en Nightclub Jerry II ingeklemd. De stoep waar de man naar wijst kan best een Zentrum zijn, de vraag is dan alleen: het Zentrum van wat?
     Misschien komt het omdat ik alleen ben, of doordat de hotellobby eruit ziet als de postkamer van een verlaten fabriekspand, maar de receptionist doet…

1.
Daar valt iets voor te zeggen. Het betekent
alles al gelezen, het is hard gewerkt
je hele leven, het is geloven dat het vlees
van binnen best nog een beetje roze, het is
geloven in de post het liefst nog even
ongeopend, het is causaal verband tussen
weg en gat in hemel niet begrijpen, het is
hoe ze hun kind van de achterbank tilt –
hij zou haar moeten helpen maar van
achter glas is het zo lekker kijken.

De natuurlijke houding van de rug kent drie krommingen – hol
in de onderrug, bol tussen de schouderbladen en hol in de nek.
In deze houding kan de rug het best de last verdragen
en zullen de tussenwervelschijven het minst verslijten.

Het is…

‘Ken je mij?’ vraagt Ellie.
    ‘Nee,’ zeg ik en vraag mezelf af hoe ik me hieruit ga redden.
    ‘Hoe weet je dan dat ik hier werk?’ voordat ik antwoord geef vervolgt ze: ‘Dat hier een Ellie werkt?’ Haar stem is schel en hard. Een echte Ellie.
   ‘Pure bluf,’ zeg ik. Ellie kijkt me aan met half dichtgeknepen ogen. Ze draagt een rechthoekige bril van zebraprint montuur.
   Ik ben naar Heerenveen gereisd met als doel hier binnen te komen. Google maps gaf aan dat het maar vijfentwintig minuten lopen is van het station naar de fabriek. Ik deed er drie keer zo lang over, opzettelijk. Wegen naar mezelf voorstellen, stel ik zo lang mogelijk uit. Ik liep door nette winkelstraten, de straten…

I.
In een vorig leven was mijn vader antiekhandelaar. Het is zo lang geleden dat ik foto’s nodig heb om me er iets van te kunnen herinneren. Mijn vader is niet zo heel veel veranderd sinds toen. Ook staan er nog steeds zeventien jugendstil secretaires in onze kelder, stapels gravures naast de droger, Chinese serviezen in het fietsenhok, art-deco lampen in de meterkast. Het verschil is dat er nu geen besnorde mannen met wijnvlekken meer bij ons over de vloer komen om iets van hem te kopen. Mijn vader is een verzamelaar geworden.

Hij mist het soms, zegt hij. Vaak  zegt hij het niet, maar weet ik toch dat het zo is. Dan vraagt hij of ik meega en staan we op zondagochtend zes uur ineens…

Het contact ging moeizaam, zoiets verwachtte ik al. Jonge mannen zijn daar erg langzaam in, dat durf ik best hardop te zeggen.
    Ik verwachtte ook dat het niet kon, dat ik niet mee mocht, het blijft raar een jongen tijdens dit werk aanspreken. Al dat geluid, al die alcohol. En daarbij zijn er veel meisjes die op dat moment aandacht van hem willen, alsof hij een artiest is of eigenlijk ook echt is. Maar wanneer ben je een artiest? Als je iets goed kan of als je veel volgers hebt?
   Ik verwachtte dat ik de hele nacht naar techno zou moeten luisteren, en niet naar Afrikaanse liedjes of hits uit de eigthies en nineties. Ik verwachtte dat er mensen drugs zouden gebruiken en…

Hoewel het altijd pijn doet
klop ik, sla ik, schop ik,
met tranen in de ogen
tegen alles in de
wereld aan

De kerken en moskeeën
moeten het ontgelden
de doeken van Monet
rijt ik in mijn hoofd
aan stukken

De lege ogen in de straat
die turen naar beneden
terwijl ik met een mes
het rode witte blauw
bewerk

Misschien als alles stuk is,
kapot en naar de kanker,
dat iemand uit de wachtrij stapt
het hoofd oplicht en vraagt:
'Wat doe je?'

Een platenspeler, luidsprekers en een vinylcollectie. Bonobo, Ray Charles, Billy Holiday. Splinternieuwe exemplaren, oude Sovjet-kopiëen van originele platen, opgenomen en opnieuw op plaat gezet door Melodia, de USSR platenmaatschappij.
‘Dit is het eerste wat we meenamen,’ vertelt George, 'Daarna is mijn moeder nog drie keer heen en weer gereden tussen Donetsk en hier.’
Hier is de ‘rocket city‘ Dnipropetrovsk, een industriestad in het midden van Oekraïne, iets meer tegen het oosten aan. We bevinden ons tien minuten met de taxi van de Karla Marksa Avenue, de hoofdstraat die sinds de decommunisatie anders moet heten, maar iedereen nog steeds zo noemt. Ira, de moeder van George staat in de keuken. Ze praat geanimeerd tegen haar driejarige kleinzoon Micha, een jongen met ijsblauwe heldere ogen. Hij verzamelt…

Ik ben eigenlijk niet zo’n goed mens. Veel mensen mag ik niet, en regelmatig fantaseer ik over hoe beter de wereld zou zijn als ik bepaalde individuen met één aanraking tot een hoopje stof zou kunnen veranderen. Politici, managers, directeuren, maar ook caissières en kunstenaars ontspringen de fictieve dans die zich in mijn hoofd afspeelt niet. Maar het ergste is dat ik in Tirana geen enkele dakloze of bedelaar ook maar één enkele Lek heb gegeven. Op Rruga Ismail Qemali lag, in de kille novemberkou, een jongetje in de goot. Hij droeg alleen een t-shirt en een korte broek. Hij sliep. Heel even bleef ik staan, maar ik kon de gedachte dat als ik hem iets zou geven ik iedereen iets zou moeten geven, niet…

De buschauffeur heeft zoveel bidprentjes op zijn achteruitkijkspiegel zitten, dat nog maar een derde deel van het glas een functie heeft.

Oude vrouwen verkopen bloemen op straathoeken. Hun pensioen is niet voldoende.

Jongens dragen hun broeken met opgerolde pijpen, meisjes Timberlands.

Op het plein niet ver van ons appartement staat tegenover het standbeeld van Taras Shevchenko een legertent. Er steekt een smalle schoorsteen uit het dak: binnen wordt er gestookt. Voor de ingang van de tent kunnen kinderen een wit lint in een houten frame met ijzerdraad binden.
‘That is for hope,’ zegt Andrey, die ons uitlegt wat hij doet in deze tent.
'We collect socks, food, clothes for the soldiers.’
Hij kan enkele woorden Nederlands: 'goedenavond,’ glimlacht hij breed.

Twintig minuten buiten de stad wachten een stuk of…

“Ik heb een vrouw, een dochter van 27, een zoon en een hond. Ook heb ik een pincode. Nu weet je alles van me. Nee hoor grapje. Wil je een kauwgumpje? Oké dan niet, zelf weten. Kijk, hier zijn de vrouwtjes. Wist je dat wel? En hierachter ben ik opgegroeid, mooie buurt hoor, nu woon ik in Noord, daar mogen ze me begraven, zeg ik altijd maar. Ik ga er nooit meer weg. Het lijkt net alsof je buiten de stad woont, maar eigenlijk ben je zo midden in het centrum, ja mij mogen ze er begraven.
Mijn vrouw ook, zij werkt in het ziekenhuis, wij hebben een goede relatie samen.
We gaan wel eens uit, gezamenlijk maar ook apart hoor. Daar doen we niet…

I – VANJA

‘Ja nje ploche,’ zegt de man in de nachttrein naar Lviv. Hij heeft net de deur open getrokken en staat tussen onze wandbedden in. Het is half drie ’s nachts. Zojuist overlegde hij met de conductrice of hij bij ons mocht slapen. Ik hoorde hem tegen haar zeggen dat er bij nummer 17 niet te slapen viel.
'Dobre,’ zeg ik, 'goed’.
Prettig te weten dat je niet slecht bent. We knikken in het donker. Hij bukt over mij heen en doet het lichtje boven mijn tenen aan.
'Svetj.’
'Ik geloof dat dat licht is,’ zeg ik tegen Robin.
'Ok. Ik moet plassen.’
Ik ga verliggen en Robin richt zich op om de gang op te lopen. De man gaat snel naast haar zitten.…

De eerste is onwennig
in een overvolle kroeg.
Muziek die net te hard staat
en geen plaat waarom ik vroeg.

De derde gaat al beter,
nu ergens op het plein.
Want een blauwe man met puntmuts
wees me dat ik hier moest zijn.

Dan besluit ik na de zesde
mij naar binnen te begeven,
omdat mijn paarse pruik
niet gewend is aan de regen.

De tiende smaakt naar honing,
maar valt weldra op de grond.
En een onbekende dame
steekt haar tong plots in mijn mond.

De elfde wordt besteld,
maar de dame raakt me kwijt.
Aan de toog zie ik een ander
die zich met mijn troost kastijdt.

Hierna raak ik mijn tel kwijt,
motoriek en vaste spraak.
Ik zal aanstonds beginnen
aan mijn nachtelijke taak.

Om mij…

Ik heb bijna niets van de Kiev gezien. Maar meer van de mensen. Ik kan je vertellen dat de huizen hoog zijn, de parlementsgebouwen gigantisch. De hoofdstraat is een soort imposante strook met twee maal een driebaansweg vol Range Rovers, Mercedessen en Lada’s, waarnaast je je op de stoep een klein stipje voelt. De metro is gewoon een metro al remt die wel iets steviger dan die in Amsterdam. De straten zijn schoner dan in Utrecht, de mensen dragen meer bont (de mutsen zijn geweldig, ik zag één vrouw met een hele nerts op haar hoofd, briljant), er zijn onnoemelijk veel koffietentjes. Je kunt geld wisselen achterin de bloemenwinkel, de koers verandert elke dag. Omhoog voor ons, omlaag voor de Oekraïners. Sinds de Krim is…

Voordat ik op mijn fiets stap, bedenk ik wat ik aan moet. Hoe zij mij het liefst zouden zien. Ik schijn dan ook precies te weten hoe zij eruit zien.
Een effen blouse met ronde hals voor de teammanager, een te groot streepjes-shirt voor bij de loodgieter. Een colbert voor de architect en mijn glittertrui voor bij de dj. Meestal verwissel ik meerdere malen van outfit, waarom geen colbert voor bij de loodgieter? Mijn bed ligt vol met setjes kleding.
Sneakers voorbij de security, kisten voor bij de vuilnisman, schoenen met een hak voor de een consultant en de nette schoenen met veter voor kantoorbanen. (maar deze schoenen zijn dan weer niet warm).
Steek ik mijn haar op? Of zal ik het in een losse…

Albanië. Een prachtig, door bergen omringd land, dat mijn vrienden gekscherend ‘het Cuba van Europa’ noemen. De Albanezen zelf zijn positiever en noemen het: Shqipëri - het land van de adelaar. Ik bezocht deze verre uithoek van het balkanschiereiland in de zomer van 2015. Aan de zuidkust scheen je goed te kunnen eten, wandelen en zwemmen. Dat klopte, bovendien waren de mensen uiterst vriendelijk. De tragische geschiedenis van Albanië leek ver weg in die julimaand, zittend aan het strand, de tenen in de branding. Maar achter de mensen die ik daar ontmoette, leek een bepaald verdriet te schuilen. Een pijn die zich ’s zomers, tussen de olijfgaarden van het kustdorp Himarë, niet liet zien.  Zoals zoveel Albanezen die langs de kust werken, bleken mijn nieuwe…

De douchecabine is beslagen, maar door de witte stoomlaag ziet Thirza het lichaam van haar zoon, de plekken op zijn huid die nu al donker verkleuren en waar over een jaar ruwe tapijtjes van haar zullen groeien.

‘Mam, what the fuck,’ roept hij. Hij slaat, op een manier die veel vrouwelijker aandoet dan hij zelf doorheeft, zijn handen voor zijn kruis en draait zich om richting de tegels. Nu ziet ze zijn witte billen, nog amper een kont te noemen. Als hij de billen van zijn vader krijgt, wat ze niet goed kan zien, zullen er putten in de zijkanten komen. Een teken van mannelijkheid dat ze aantrekkelijk vindt, twee kuiltjes waarmee ze een mannenlichaam op zich kan trekken, dieper in zich kan trekken.

Zonder gêne trekt…

Je vriendin koopt een vis op de markt. Jij bent op je werk en zij heeft vrij vandaag, dus ze slaapt uit tot na het middaguur, lakt haar nagels en maakt een lange wandeling door het park terwijl ze nadenkt over wat ze voor je zal klaarmaken als je vanavond komt eten.

Bij de kraam met mediterrane delicatessen koopt ze een bakje zwarte olijven met pit; bij de groenteboer een paar citroenen en een pond kruimige aardappels. Aan het eind van de markt vindt ze de vis. De vissen liggen op ijs en na een kort moment van aarzeling kiest ze een makreel; de grootste van het stel, ongerookt, met een glanzende huid en een stevige staart. De man van de vis vraagt of hij hem…

In West Londen is er een filmschool waar je, mits je bereid bent veel geld neer te leggen, een acht weken durende cursus kunt volgen in het maken van documentaires. Als vijf en twintig jarige doler die niet klaar was voor het zwarte gat na mijn studie, leek mij het volgen van nog een (mini) opleiding een goed idee. Ik was net afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht als toneelschrijver, maar was nog lang niet klaar om mezelf ook echt schrijver te noemen. Ik wilde mijn technische vaardigheden op het gebied van film verbeteren en bovendien zijn mijn ouders vermogend en welwillend genoeg om mijn uitstel van het volwassen leven nog even te faciliteren. Dit onder voorwaarde dat ik bij terugkomst in Nederland…

in de schuur op een vlaams strand
smeerde joris gelatine in zijn haar
dan blijft het mooi naar achter staan,
zei hij. ik bond mijn zwembroekveters samen.

het was vroeg, de zee was leeg. wat ziet hij groen,
zei tobias toen hij naar het water wees.
joris deed wat gelatine in zijn haar,
wij renden naar de schuimkoppen toe,

die we wegtrapten. het waaide hard:
elke kop in de wind eindigde honderden meters ver.
joris deed wat gelatine in zijn haar,
daarna zijn we gaan zwemmen.

toen we terugkwamen was vrijwel
heel het strand wit. dat verdomde schuim,
mopperde tobias. we zijn een kolonie algen,
zei joris en hij deed wat gelatine in zijn haar.

‘Ik kom mijn fiets halen,’ zegt de man. Zijn stem is zacht, bijna onverstaanbaar. Hij draagt een versleten spijkerjas en een rode sjaal. Grote armen, lange benen, brede schouders.

   ‘Ja, dat zei u net ook al, ik dacht u heeft het koud dus laat maar opwarmen,’ zegt Roderick en haalt zijn neus op. De binnenband had hij er al uit voordat de man kwam. Terwijl hij het rubber door de emmer water haalt, kijkt hij naar zijn klant. Hij ziet dat zijn broek te kort maar te breed is, door een riem wordt de ribstof om zijn taille gehouden. De man lijkt ver weg. Handen in zijn broekzakken, zijn blik op de grond gericht. Alles is een beetje versleten aan hem, denkt Roderick. Alsof hij…

- Oekraïners houden van hun kat. De kat wordt als een keizer behandeld, als een Tsarenkind, als je dat mag zeggen. Ze geven ze soms praktische namen. Zo heet de zwarte kat van mijn oudtante Klawa ‘Chornii’, Zwart.

- De nummerplaten van auto’s komen in verschillende vormen. De pro-Europese, de nationalistisch Oekraïense en de soort van Pro-Russische. De pro-Europese is met een sticker waarop je de cirkel van blauwe sterren ziet, het logo van de EU, dat je kent van bijvoorbeeld het Europees Songfestival, wanneer de sterren af en toe in beeld zijn – ondanks de vele ‘buitenlandse’, en vaak meest explosieve en fanatieke deelnemers. De Oekraïense is die met een geel-blauw gestreepte vlag: de vlag van Oekraïne. Dit is geen sticker. De Pro-Russische is gewoon…

Haar man ligt al in bed als Thirza het licht uitknipt, en naast hem gaat liggen. Ze draagt de joggingbroek van de dikke stof en als ze onder de deken schuift, rollen de pijpen zich op tot aan haar knieën, waardoor het voelt alsof haar benen te zwaar zijn geworden om op te tillen.

‘Wat ben je allemaal aan het doen?’ vraagt hij. Hij trekt zijn vrouw naar zich toe, zodat hij straks tegen haar rug in slaap kan vallen.

‘Laat me,’ zegt ze. Ze voelt hoe zijn handen van haar afglijden naar zijn kant van het bed, langs haar armen, langs haar borsten. De laatste tijd wordt ze misselijk van zijn aanraking, haar lichaam spant zich aan als hij haar groet door haar over haar wang…

Op zaterdag 24 mei 2014, om drie voor half vier ’s middags, stapt de dan negenentwintigjarige Mehdi Nemmouche het Joods Museum aan de Minimenstraat in Brussel binnen. Hij draagt een felblauw sportjasje, een donkere joggingbroek, zwarte sneakers en een Nike-petje. Ook heeft hij een grote, zwarte sporttas bij zich waar hij bij binnenkomst een revolver uithaalt. Hij richt en schiet op Emanuel en Miriam Riva, twee Israëlische toeristen van middelbare leeftijd die de folders in de entréehal staan te bekijken. Ze zijn op slag dood.

Vervolgens loopt Mehdi verder richting receptie. Op de schokkerige bewakingsbeelden is te zien hoe hij zijn tas op de grond neerzet, hem openritst en er een kalasjnikov uithaalt. Hij schiet en raakt de vrijwilligster Dominique Sabrier, ook zij is op slag…

om kwart voor tien precies kwamen we samen in de tent
voor spoedberaad en lauwe cola.

sjors zei: op dit moment zijn zowat alle denkbare rampen
zich buiten aan het voltrekken. er moet nu echt
actie worden ondernomen, en wel door onze club;
wij zijn de enige weerbaren.

hij hief zijn armen, en ze zwiepten als twijgen door de lucht, onheilspellend,
alle rampen raasden langs ons heen. je kon
de bollingen in het tentdoek herkennen,

maar nooit was je er zeker van of het ging
om bosbranden of langsrijdende tanks,
of de takken in het doek een neerstortende spaceshuttle betekenden
of een losgeslagen beest.

zeker was: op een dag zijn we er geweest.

maar niet vandaag. we zijn sterker dan het onheil. we moeten
een plan maken, we moeten per…

ik heb vandaag makreel gekocht
voor het eerst, de kibbeling was al weg.
daarna verloor ik mijn fietssleutels.

de aldi-meneer en de visdame
die zojuist hun zaken hadden afgesloten
zochten met me mee: gebukt, bedreven

en ik voelde al mijn zakken na, terwijl
ik dacht: wellicht had iemand dit voorzien,
is dit de toorn. had ik vissticks moeten kopen.

uiteindelijk vond ik de sleutels terug ergens diep
in een binnenzak. de aldi-meneer en de visdame
waren al verdwenen. de straat was grijs en leeggelopen.

op weg naar huis zag ik voor het eerst
een grasmaaier die volautomatisch maaide. er was
niemand die hem dreef, niemand die hem stuurde.

Thirza loopt Laurens' kamer binnen. De muren zijn wit, de meubels zijn wit, alleen het dekbedovertrek is zwart. Het ruikt hier naar jongens in het algemeen, niet per se naar hem. Zweet, haargel, en iets wat ze niet thuis kan brengen. Seks? Ze loopt naar het raam, om het op een kier te zetten, maar bedenkt zich. Ze trekt zijn deken recht en gaat op de rand van het bed zitten. Op het zwarte laken is alles goed te zien: huidschilfers, een wittige plek op zijn kussen, waar hij met open mond in slaap is gevallen.

Vorig jaar wilde hij pas af van het streepjesbehang en de zitzak. Zijn kamer moest volwassen worden. Ze had gelachen nadat hij met een plant thuis was gekomen, voor op…

toen ze de veer oppakte was de woestijn
nog steeds groen en korrelig.

ik zette de tv aan en uit,
daarna gaf ik er een tik op.

eerst zacht, toen ferm.
sommige mensen zeggen: ‘dat is mooi
maar niks voor mij.’

ik heb dat met gebruiksaanwijzingen.
zij is op de bank gaan zitten
en gaan verkondigen dat ze een
indiaan is die aandacht nodig heeft.

‘dat is niet zo,’ opper ik.
er is niet echt een discussie
om te openen.

korzelig loopt ze naar boven.
ik draag de tv de tuin in.

Het Gouden Kind houdt zich krampachtig vast aan zijn futuristische bronzen ei. Het kijkt neer op Oekraïners en toeristen die zijn tenen aaien. En op mij. Ik ken geen enkele baby die er daadwerkelijk zo uit ziet, zo gespierd, zo onnatuurlijk uit proportie als een Michelinmannetje. Het aanraken van een van zijn tenen zorgt voor een goede reis. Hier bij de Morskii Wokzal, het met nepmarmer aan elkaar geplakte havenstation, past dat. Alles staat hier in een traditie. Een vreemde traditie met twee gezichten.

‘This was a gift, for the twohundred birthday of Odjiessa,’ zegt mijn oom André. ‘It was made by Neizvestny. They called him “prophet of the future”.’

Hij praat nonchalant dik Engels, zoals karikaturale personages in Amerikaanse blockbusters dat doen. Een tijd staan we…

op de vrijmibo schoot een collega me aan
en vertelde me met een verse bel wijn in haar hand
dat ze het vermoeden had dat ik een toekan was.

ik liet haar mijn handen en mijn neus zien.
niet bepaald toekandingen, zei ik haar,
maar ze haalde haar schouders op.

ik weet het ook niet zeker, zei ze. ze verklapte dat er
op werk een weddenschap was over mij: toekan of mens.
het was een beetje 50/50.

ze zat in het toekankamp,
want de mensen uit het andere kamp hadden te weinig overredingskracht.
ze dronk van haar wijn. ik nipte van mijn bessenjus.

Elke week volg ik Russische les bij mijn vader. Hij is doctor in de Slavische talen. Zodoende is hij ook een toevalligheid in het verhaal dat ik van kleine stukken aan elkaar probeer te rijgen: mijn moeder (half Oekraïens) ontmoette een man die geobsedeerd was door Russische literatuur uit de 18e eeuw. What are the odds. Tussen de lessen door praten we geregeld over het onderzoek dat hij nu doet, de boeken die hij las en hoe de spraaklessen tijdens zijn studie verliepen. Afgelopen week kwamen er één mooie anekdote en één prettige bevinding boven water. Ik steek van wal met de anekdote.

Het jaar voor ik geboren werd trok mijn vader naar Parijs om daar te praten met een nichtje van Stravinsky. Hij…

Voordat ik op mijn fiets stap, bedenk ik wat hun lievelingskleren van mij zijn. Een effen blouse met ronde hals voor de teammanager of een te groot streepjes-shirt voor bij de loodgieter. Een colbert voor de architect en mijn glittertrui voor bij de dj. 

    Meestal verwissel ik meerdere malen van outfit, liggen mijn schoenen op een hoop en is mijn bed belaagd met setjes kleding. Steek ik mijn haar op? Of zal ik het in een losse staart doen?

   Jassen trek ik aan en uit: een jas is wel de eerste indruk die je achterlaat. En een eerste indruk maak je maar een keer, vertelde de teammanager mij. Ik doe mascara op als ik nette mensen verwacht te ontmoeten. En altijd een beetje foundation onder…

Maya zit aan het bureau tegenover me en is overduidelijk niet van mij onder de indruk. Ze nipt van haar ranja en kijkt sceptisch de ruimte rond. Ik kan me ook wel plekken voorstellen waar ik nu liever zou zijn, maar we zullen het vanmiddag toch met elkaar moeten doen.
Maya is net vijf geworden. Ik deel een kantoorruimte met haar vader Peter, een joviale veertiger die vandaag plots een heel belangrijke afspraak had, maar ook een dochter met woensdagmiddag vrij. Of ik even op haar wilde passen, ‘twee uurtjes, hooguit.’ Hij had zijn jas al aan en die van Maya was al uit, dus echt iets te kiezen had ik niet.          
Gelukkig ben ik Maya geen gesprek verplicht. Peter zei dat ik haar gewoon…

Mijn oom André en neef Widja zijn altijd goede vrienden geweest. De een kwam op visite in Stantitsa Lugansk om over de stoffige landweggetjes en langs de brede rivier te slenteren, meisjes te bekijken, aan auto’s te sleutelen, vis te vangen en klaar te maken, veel wodka te drinken, de ander reisde naar de stad om hetzelfde te doen, maar dan met iets meer omgevingslawaai.

Widja liep in de ochtend altijd rustig door de woonkamer van de eerste flat die mijn ouders in Dordrecht huurden. Ik was acht en uiterst nieuwsgierig naar de jongen die alleen met handen en voeten met mij communiceerde, die moest lachen om de gezichten die mijn broer en ik aan de eettafel trokken. Minutenlang stond hij voor de ramen…

Ook vandaag heeft Walter de aankleedhulp geweigerd. Steunend op een plastic wandelstok  met houtmotief schuifelt hij door de gangen van de kliniek, zoals altijd onberispelijk gekleed: een donkerblauwe pantalon met vouw, een wit overhemd met gesteven boord en een olijfgroene trui van kasjmier. Hoe een tachtigjarige man in deze toestand zelfs maar zijn eigen onderbroek aankrijgt, blijft voor iedereen een raadsel.

Sinds zijn pensioen rookt Walter vanillesigaren, maar die zijn hier niet te krijgen. Op de patio haalt hij een verkreukeld pakje Gauloises uit zijn borstzak om na twee diepe halen zijn sigaret weer uit te maken. Hoesten doet pijn aan zijn stuitje, maar alles doet in principe pijn. Naproxen (pijnstiller), hydrochloorthiazide (voor de bloeddruk), Lisinopril (voor de nieren), Crestor (voor de cholesterol), vitamine C (voor…